Cần xem xét lại việc bồi thường giải phóng mặt bằng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê

BHG- Nhà máy Thủy điện Bắc Mê được khởi công xây dựng từ tháng 11.2014, dự kiến trong năm nay nhà máy sẽ chính thức phát điện hòa vào lưới điện Quốc gia. Tuy nhiên, đến thời điểm này, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (BTGPMB) khu vực lòng hồ Thủy điện Bắc Mê vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Còn 11 hộ dân thôn Nà Vuồng, xã Yên Phong không chấp nhận mức bồi thường (BT) bởi sự chênh lệch quá lớn về chính sách BT giữa hai địa phương và nghi ngờ tính minh bạch trong công tác lập phương án bồi thường (PABT) và chi trả tiền bồi thường (TBT) cho người dân.

Nhà máy Thủy điện Bắc Mê đang gấp rút thi công để hoàn thành phát điện trong năm 2017. Ảnh DUY TUẤN

Người dân Hà Giang được đền bù chỉ bằng 1/4 người dân Cao Bằng:

Nhà máy Thủy điện Bắc Mê được xây dựng thuộc địa phận 2 xã Phú Nam và Yên Phong (Bắc Mê). Theo đo đạc, vùng lòng hồ của nhà máy kéo dài hàng chục ki – lô - mét và sẽ làm ngập hàng trăm hecta đất của hơn 100 hộ dân hai huyện Bắc Mê và huyện Bảo Lâm (Cao Bằng). “Cùng chịu ảnh hưởng của một dự án nhưng mức BT thu hồi đất (THĐ) của người dân Bắc Mê nằm trong vùng lòng hồ đang thấp hơn gần 4 lần so với người dân huyện Bảo Lâm (Cao Bằng)”, đồng chí Nguyễn Văn Lanh, Bí thư Chi bộ thôn Nà Vuồng, bày tỏ.

Theo phương án BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê do Hội đồng BTGPMB huyện Bắc Mê xây dựng, có 65 hộ dân thuộc 3 thôn: Bản Tính, xã Phú Nam; Nà Vuồng và Phiêng Sa, xã Yên Phong phải THĐ vùng lòng hồ thủy điện. Tổng diện tích đất của các hộ phải thu hồi là gần 225.000m2. Trong đó, phần lớn số hộ chịu ảnh hưởng thuộc thôn Nà Vuồng với 55 hộ. Đơn giá tính TBT đất cho các hộ căn cứ vào Quyết định số 22 của UBND tỉnh quy định bảng giá các loại đất trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2015 – 2019. Hệ số hỗ trợ bằng 1,2 lần đơn giá đất, áp dụng theo Quyết định 04 của UBND tỉnh. Tuy nhiên, theo Bí thư Chi bộ thôn Nà Vuồng Nguyễn Văn Lanh, cũng là một trong 11 hộ dân thôn Nà Vuồng chưa nhận tiền BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê phản ánh: “Người dân trong thôn và những hộ chịu ảnh hưởng phải THĐ cho vùng lòng hồ rất đồng tình với chủ trương của Đảng, Nhà nước cấp phép xây dựng Thủy điện Bắc Mê. Tuy nhiên, chúng tôi thấy việc đền bù cho các hộ dân là chưa thỏa đáng...”.

Theo phản ánh của các hộ dân thôn Nà Vuồng, chúng tôi đã tìm hiểu thực tế các mức hỗ trợ đối với một số hộ dân xã Quảng Lâm, huyện Bảo Lâm (Cao Bằng) phải thu hồi đất, giải phóng mặt bằng (GPMB) vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê. Anh Hoàng Văn Lịch, Trưởng thôn Bản Nà, xã Quảng Lâm cung cấp phương án bồi thường của huyện Quảng Lâm cho các hộ dân và cho biết: “Gia đình tôi cũng bị thu hồi 709,9m2 đất nông nghiệp. Vị trí đất thu hồi của gia đình có giá tính tiền BT là 30.000 đồng/m2 nhân với hệ số hỗ trợ 5 lần giá đất bị thu hồi, cộng với các khoản BT về hoa màu trên đất... tổng kinh phí của gia đình được nhận là trên 106 triệu đồng”. Trong khi ở Bắc Mê, gia đình ông Nguyễn Văn Tuy, thôn Nà Vuồng so sánh, gia đình ông có tổng diện tích đất bị thu hồi gần 5.500m2 nhưng tổng số tiền hỗ trợ, BT theo phương án của huyện chỉ gần 188,5 triệu đồng. Chính vì vậy, người dân Nà Vuồng cho rằng giá BT cho người dân trong thôn của họ là quá thấp, không thể có sự chênh lệch quá cao như vậy trong cùng một dự án.

Liệu có thiếu dân chủ trong lập Phương án BTGPMB và thiếu minh bạch trong chi trả bồi thường?

Ngoài việc không đồng tình kinh phí hỗ trợ tiền BTGPMB vùng lòng hồ thủy điện Bắc Mê, người dân thôn Nà Vuồng còn cho rằng: Trong việc lập phương án BTGPMB và chi trả tiền BT cho người dân, Hội đồng BTGPMB của huyện có nhiều dấu hiệu cho thấy sự thiếu minh bạch.

Hình ảnh người dân ghi lại hai biên bản nhận tiền đền bù nhưng một biên bản bỏ trống cột số tiền được nhận. Ảnh: LƯƠNG HÀ

Ông Nông Văn Chằng và Nguyễn Văn Tuy, thôn Nà Vuồng cho biết: “Sau khi Hội đồng BTGPMB  huyện tiến hành đo đạc, kê khai diện tích đất phải thu hồi của các hộ xong (vào tháng 10 và 11 năm 2016) nhưng lại không bàn giao biên bản kiểm đếm lại cho người dân để họ lưu giữ và kiểm tra lại với Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình. Chỉ khi người dân kiến nghị mới được cung cấp, niêm yết tại thôn. Ngoài ra, khi Hội đồng BTGPMB của huyện lập phương án BTGPMB vùng lòng hồ cũng không niêm yết công khai cho người dân biết, đối chiếu và kiến nghị nếu thấy chưa thỏa đáng. Khi phương án đã được duyệt và tổ chức chi trả tiền hỗ trợ, BT chúng tôi mới được thông báo đến nhận tiền...”.

Bí thư Chi bộ thôn Nà Vuồng Nguyễn Văn Lanh khẳng định: Từ khi thông tin cho người dân là Dự án Thủy điện Bắc Mê phải THĐ vùng lòng hồ của người dân, cấp ủy, chính quyền xã, các ngành liên quan, đơn vị chủ đầu tư dự án và Hội đồng BTGPMB của huyện không cung cấp các thông tin về chế độ hỗ trợ, BT cho người dân cũng như lấy ý kiến của người dân về PABT. Cho thấy sự thiếu dân chủ và minh bạch trong việc lập phương án.

Ngoài ra, theo thông tin cung cấp của người dân Nà Vuồng, trong 65 hộ dân được BTGPMB vùng lòng hồ, đã có 54 hộ nhận tiền hỗ trợ, đền bù đất, khi các hộ đi nhận tiền, các cán bộ Hội đồng BTGPMB của huyện đã yêu cầu họ phải ký và điểm chỉ vào 2 biên bản nhận tiền, trong đó một biên bản ghi đầy đủ số tiền được nhận, còn một biên bản bỏ trống cột ghi số tiền. Các hộ dân đặt câu hỏi, không hiểu biên bản họ ký nhận tiền nhưng không ghi số tiền dùng để làm gì? Và hoài nghi về tính minh bạch của biên bản này.Với các thông tin phản ánh của người dân Nà Vuồng, đồng chí Đặng Xuân Thủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Mê, Chủ tịch Hội đồng BTGPMB huyện thẳng thắn: Việc xây dựng Phương án BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê là nhiệm vụ của Hội đồng BTGPMB và UBND huyện. Để xảy ra sự việc như phản ánh của các hộ dân Nà Vuồng là trách nhiệm của các cán bộ trực tiếp xây dựng phương án BTGPMB cho các hộ dân khi đã không thông tin, tuyên truyền đầy đủ cho người dân biết, dẫn đến những vướng mắc phát sinh và bức xúc của người dân. Tuy nhiên, Phương án BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê được xây dựng đều áp dụng đúng theo các văn bản quy định của T.Ư và của tỉnh. Phương án cũng được niêm yết công khai để lấy ý kiến của người dân nhưng có thể do một số hộ dân xé mất nên nhiều hộ không biết. Với giá đất và hệ số nhân trong hỗ trợ BT thu hồi đất chênh lệch giữa Bắc Mê và Bảo Lâm có thể do tỉnh Cao Bằng ban hành các quy định khác Hà Giang. Riêng với thông tin người dân khi đi nhận tiền đền bù phải ký vào hai biên bản nhận tiền và một biên bản không ghi số tiền được nhận chưa nhận được phản ánh của người dân và hứa sẽ kiểm tra, làm rõ và trả lời về thông tin này tới các hộ dân.

Trong Phương án BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê do Hội đồng BTGPMB huyện Bắc Mê lập, một nội dung quan trọng để hỗ trợ người dân bị mất đất sản xuất nông nghiệp không được kê khai trong phương án. Đó là công tác hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp. Trả lời về nội dung này, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Mê Đặng Xuân Thủy cho biết: Theo báo cáo của các thành viên Hội đồng BTGPMB huyện, các hộ dân bị THĐ không đăng ký chuyển đổi nghề nghiệp và đào tạo nghề; đồng thời huyện cũng đã rà soát, hầu hết các hộ bị THĐ vùng lòng hồ vẫn còn diện tích đất sản xuất nông nghiệp lớn để sản xuất theo quy định nên trong phương án không đưa vào nội dung này.

Qua tìm hiểu, ngoài các văn bản khác của T.Ư và của tỉnh, căn cứ để Hội đồng BTGPMB huyện Bắc Mê xây dựng phương án hỗ trợ, BT cho người dân chủ yếu áp dụng theo Nghị định 47/2014 của Chính phủ quy định về BT, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước THĐ và Quyết định 07/2015 của UBND tỉnh ban hành quy định về BT, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước THĐ trên địa bàn tỉnh ta (đây là văn bản cụ thể hóa Nghị định 47 của Chính phủ).

Điều 17 của Quyết định 07 của UBND tỉnh quy định rõ: Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp quy định tại các Điểm a, b, c và d, khoản 1, Điều 19 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP khi Nhà nước THĐ nông nghiệp mà được BT bằng tiền thì được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm bằng tiền. Mức hỗ trợ cũng được quy định rất rõ trong điều này. Đặc biệt, việc hỗ trợ đào tào, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm phải được xây dựng phương án riêng, song song với PABT THĐ và phải lấy ý kiến của người bị THĐ. Như vậy, theo quy định, các hộ dân ở Bắc Mê có quyền được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm. Nếu huyện không tổ chức đào tạo nghề, tìm kiếm việc làm cho các hộ được hoặc các hộ muốn chủ động tìm kiếm việc làm có thể nhận tiền hỗ trợ căn cứ vào diện tích đất bị thu hồi theo đúng quy định. Vì thế, có thể thấy Hội đồng BTGPMB huyện Bắc Mê đã thiếu trách nhiệm khi không lấy ý kiến, cũng như không xây dựng phương án hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho người bị THĐ.

Công tác đo đếm, BTGPMB vùng lòng hồ Thủy điện Bắc Mê được thực hiện đến nay đã hơn nửa năm. Tuy nhiên vẫn còn những băn khoăn, thắc mắc chưa được giải đáp thỏa đáng. Cho nên 11 hộ dân thôn Nà Vuồng vẫn nhất quyết không nhận tiền. Họ mong muốn cấp ủy, chính quyền và Hội đồng BTGPMB huyện Bắc Mê, cũng như chủ đầu tư dự án xem xét nâng mức hỗ trợ hoặc cấp lại đất cho họ để sản xuất.

Được biết, tháng 6.2017 Thủy điện Bắc Mê bắt đầu tích nước để tiến hành phát điện. Nếu công tác hỗ trợ BTGPMB chưa được giải quyết dứt điểm sẽ khiến dự án chậm tiến độ; người dân tiếp tục kiến nghị nhưng không được giải quyết triệt để dễ gia tăng sự bức xúc. Vì vậy, UBND huyện Bắc Mê, Hội đồng BTGPMB huyện xem xét rà soát lại các quy định, quy trình xây dựng PABT và các chế độ hỗ trợ, BT cho người dân bị THĐ. Đặc biệt, trả lời những nghi vấn thiếu minh bạch trong thực hiện PABT và chi trả đúng chế độ cho người dân.

DUY TUẤN - VĂN QUÂN