10 năm thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW/2012 về phát triển khoa học và công nghệ

Xác định khoa học, công nghệ (KHCN) là giải pháp quan trọng, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong những năm qua cấp ủy, chính quyền các cấp đặc biệt quan tâm, triển khai Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 1.11.2012 của BCH Trung ương Đảng (khóa XI) về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Sau 10 năm triển khai thực hiện, việc ứng dụng KHCN đã tạo ra những đổi thay, chuyển biến tích cực trong hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, từng bước góp phần xây dựng chính quyền số ở địa phương.

Cán bộ khoa học tập huấn chuyển giao công nghệ sinh học cho nông dân tại huyện Mèo Vạc

Theo đánh giá, tốc độ đổi mới công nghệ trung bình hàng năm của tỉnh đạt khoảng 8%, năng lực tiếp thu, làm chủ công nghệ được nâng lên; nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư tài chính để đưa các phương tiện, máy móc, thiết bị, phần mềm công nghệ tiên tiến, hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, tạo ra năng xuất lao động và giá trị mới cho sản phẩm. Bên cạnh đó, tỉnh đã triển khai thực hiện 233 đề tài nghiên cứu ứng dụng KHCN, trong đó 21 đề tài cấp quốc gia, cấp bộ; 105 đề tài cấp tỉnh, 107 đề tài cấp cơ sở. Qua đó, nhiều giải pháp kỹ thuật, tiến bộ KHCN được áp dụng vào sản xuất và đời sống, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh.

Cấp ủy, chính quyền các cấp đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn tích cực đẩy mạnh hoạt động ứng dụng các thành tựu mới trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, tự động hóa… vào sản xuất và đời sống; phát triển các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao; đổi mới quản lý và cải cách hành chính, xây dựng chính quyền số, tạo sản phẩm và thương hiệu địa phương; đến nay toàn tỉnh đã được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho 8 sản phẩm; 17 nhãn hiệu chứng nhận; 13 nhãn hiệu tập thể; 153 nhãn hiệu độc quyền; 2 kiểu dáng công nghiệp.

Những năm qua, tỉnh ta đã từng bước chú trọng xây dựng và hình thành được đội ngũ cán bộ KHCN có trình độ cao; chú trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ KHCN; hiện nay toàn tỉnh có 54 tiến sĩ và tương đương; 1.300 thạc sĩ/chuyên khoa cấp I; 18.635 cán bộ có trình độ đại học đang ngày càng có nhiều đóng góp cho việc chuyển giao KHCN trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh những mặt đạt được, việc phát triển khoa học & công nghệ của tỉnh phải đối mặt với nhiều thách thức như: Một số chiến lược và chương trình quốc gia về khoa học & công nghệ đã ban hành nhưng khó thực thi ở các địa phương do hạn chế nguồn lực; cơ chế tài chính cho hoạt động khoa học & công nghệ chưa thực sự phù hợp với đặc thù của tỉnh. Nguồn nhân lực KHCN tuy đông về số lượng nhưng lực lượng chuyên gia hàng đầu trong nhiều lĩnh vực quản lý, kỹ thuật chuyên ngành, đặc biệt là công nghệ cao rất ít… Mặt khác, các đề tài, dự án mô hình còn nhỏ lẻ, chưa có những công trình khoa học mang tính đột phá, có tác động mạnh thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội; việc gắn kết giữa nghiên cứu khoa học và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các cấp, các ngành chưa được chặt chẽ, đồng bộ, chưa phát huy được tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Việc thu hút các thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động khoa học và công nghệ còn ít, đặc biệt chưa có nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư ứng dụng, đổi mới công nghệ vào sản xuất. Hoạt động của các trung tâm, trạm, trại khoa học kỹ thuật còn chưa thích ứng với cơ chế thị trường, chưa phát huy vai trò làm cầu nối, dịch vụ gắn khoa học công nghệ với sản xuất. Nguyên nhân của những khách thức trên chủ yếu do tỉnh còn gặp nhiều bất lợi về điều kiện tự nhiên; giao thông đi lại khó khăn, thiếu nguồn lực phát triển KHCN; chưa có nhiều chính sách khuyến khích mạnh các tổ chức, cá nhân tích cực tham gia vào công tác nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật.

Do đó, để giải quyết những khó khăn, thách thức nêu trên cần tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền về vai trò và động lực KHCN trong phát triển kinh tế - xã hội; khuyến khích ứng dụng thành tựu KHCN vào sản xuất và đời sống để các thành phần kinh tế cùng tham gia hoạt động khoa học và công nghệ. Ưu tiên các công nghệ cốt lõi trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, năng lượng sạch, công nghệ môi trường theo định hướng chuyển đổi số; đồng thời gắn  nhiệm vụ KHCN với các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và mỗi địa phương, đơn vị.

Lương Nghĩa (Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy)