Đầu tư nghiên cứu khoa học - công nghệ ứng dụng: Nhìn từ Hội thi Sáng tạo kỹ thuật

BHG - Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh bắt đầu phát động từ năm 2012, tổ chức tổng kết và trao giải 2 năm 1 lần, với mục đích động viên, thúc đẩy phong trào lao động sáng tạo của đội ngũ tri thức, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động toàn tỉnh trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật (KHKT), thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả tiến bộ KHKT vào sản xuất và đời sống, góp phần phát triển KT – XH của tỉnh ta và thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thế nhưng, sau 2 lần phát động, tổ chức tổng kết, chỉ có 8 đề tài, nghiên cứu được xét đủ điều kiện chấm giải, trong đó có 5 đề tài, nghiên cứu đoạt giải cấp tỉnh, 1 đề tài đạt giải tại Hội thi toàn quốc. Qua Hội thi, Ban tổ chức đánh giá, hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ (KHCN) ứng dụng vào sản xuất và đời sống trên địa bàn tỉnh ta còn rất hạn chế và thiếu sự quan tâm, đầu tư từ các ngành, địa phương, doanh nghiệp, người dân, đặc biệt là những đơn vị chuyên thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu KHCN.

Theo ông Cao Hồng Kỳ, Chủ tịch Liên hiệp các hội KHKT tỉnh, cơ quan Thường trực Ban tổ chức Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh cho biết: “Trong giai đoạn 2012 – 2015, Hội thi nhận được 13 đề tài, nghiên cứu của các tổ chức, cá nhân gửi tham gia. Trong số này chỉ có 8 đề tài đủ điều kiện chấm giải. Đây thực sự là con số rất thấp so với các tỉnh khác. Và góc độ nghiên cứu khoa học của các đề tài này không cao, khả năng ứng dụng cũng hạn chế”. Trong khi đó, theo báo cáo kết quả nghiên cứu, ứng dụng các đề tài, dự án KHCN của Sở KHCN, trong giai đoạn 2013 – 2015, toàn tỉnh có 37 đề tài, dự án nghiên cứu khoa học ở các lĩnh vực với số kinh phí lên tới 34 tỷ đồng. Thế nhưng, theo Ban tổ chức Hội thi, không hề có đề tài, dự án nghiên cứu nào trong số này tham gia Hội thi. Tại sao lại như vậy?

Được biết, trong các đề tài nghiên cứu khoa học giai đoạn 2013 – 2015 của Sở KHCN, 11 trong số này đã được nghiệm thu và bàn giao trong tháng 5.2016 vừa qua. Tuy nhiên, chỉ cần nhìn vào tên các đề tài này như: Xây dựng mô hình nuôi cá lồng, vịt bầu trên lòng hồ Thủy điện Sông Chừng (Quang Bình); nhân giống vô tính và phát triển một số giống hoa hồng tại Đồng Văn; nghiên cứu tuyển chọn và phục tráng giống quýt Chum vỏ vàng Hà Giang; nghiên cứu ứng dụng phẫu thuật nội soi điều trị bệnh viêm tai ứ dịch ở trẻ em dưới 6 tuổi; nghiên cứu phẫu thuật trĩ bằng phương pháp longo tại tuyến huyện tỉnh Hà Giang; nghiên cứu ứng dụng hệ thống thông tin địa lý GIS trong quản lý hạ tầng bưu chính – viễn thông tỉnh Hà Giang;... chúng ta có thể dễ dàng thấy những nghiên cứu, đề tài này hoàn toàn không mang tính chất sáng tạo khoa học, mà đơn thuần là việc ứng dụng nhân rộng hay chuyển giao các nghiên cứu đã thành công ở T.Ư hoặc địa phương khác vào tỉnh ta mà thôi. Điều đó cho thấy, hoạt động nghiên cứu KHCN của tỉnh là rất hạn chế.

Nguyên nhân của tình trạng này, trong chương trình tổng kết, trao giải Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh lần 2 diễn ra ngày 27.5 vừa qua, nhiều đại biểu và Ban tổ chức hội thi đánh giá: Các sở, ngành, nhất là những cơ quan có đơn vị chuyên sâu về nghiên cứu KHCN như Sở: Nông nghiệp và PTNT, Tài nguyên - môi trường; KH&CN; Xây dựng; Công thương; Giao thông - Vận tải,... đáng lẽ ra phải tiên phong đi đầu trong hoạt động KHCN và trách nhiệm tham gia hội thi, nhưng lại thờ ơ, không quan tâm đến hội thi cũng như phát triển hoạt động nghiên cứu tại cơ quan mình. Các đề tài, dự án nghiên cứu thực hiện chủ yếu mang tính ứng dụng là chính hoặc có sự nghiên cứu thì cũng là đi thuê các trung tâm chuyên nghiên cứu ở T.Ư, các trường đại học thực hiện. Vì vậy, đó không phải là sản phẩm trí tuệ của cơ quan đó, của nguồn nhân lực trong tỉnh. Mặt khác, lực lượng cán bộ có trình độ chuyên môn chuyên sâu về nghiên cứu ở các cơ quan còn rất hạn chế, thiếu tâm huyết và  thiếu sự quan tâm, tạo điều kiện, khích lệ của lãnh đạo nên không có những đề tài nghiên cứu là thể hiện trình độ của cá nhân, đơn vị mình...

Để hoạt động nghiên cứu KHCN của tỉnh phát triển và Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh những lần tiếp theo có nhiều đề tài, nghiên cứu chất lượng, thực sự là những nghiên cứu khoa học và có sự ứng dụng cao, tại buổi tổng kết Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh lần 2, đồng chí Nguyễn Minh Tiến, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch Hội đồng Khoa học tỉnh đã chỉ đạo: Cùng với chương trình phát động Hội thi lần 3, tỉnh sẽ giao chỉ tiêu cụ thể cho mỗi sở, ngành, địa phương và những đơn vị hoạt động khoa học xây dựng, thực hiện 1 đề tài, nghiên cứu tham gia vào hội thi. Đồng thời yêu cầu lãnh đạo các cơ quan dành sự quan tâm mạnh mẽ hơn với những hội thi này để thổi bùng lên phong trào hoạt động KHCN của một đơn vị khoa học. Tích cực biểu dương những cá nhân, tổ chức có các đề tài, nghiên cứu chất lượng, đạt giải để khuyến khích tiếp tục nghiên cứu, cống hiến cho tỉnh...

Những chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND tỉnh trước thực trạng hoạt động nghiên cứu KHCN của tỉnh được cho là đang rất hạn chế như hiện nay thực sự là rất cần thiết. Tuy nhiên, việc các cơ quan, đơn vị thực hiện chỉ đạo này như thế nào vẫn còn là một dấu hỏi. Mong rằng, tỉnh sẽ tiếp tục quan tâm và có những chỉ đạo sát sao hơn nữa, để hoạt động nghiên cứu KHCN tỉnh ta phát triển hơn trong thời gian tới. Đáp ứng những nhu cầu sản xuất và đời sống thực tế của đồng bào các dân tộc trong tỉnh.

Duy Tuấn