Những kết quả ghi nhận từ việc phân cấp quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoa học - công nghệ

HGĐT- Với đặc thù là một tỉnh miền núi có điều kiện tự nhiên tương đối khắc nghiệt, diện tích rộng, địa hình chia cắt, giao thông đi lại khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều... do đó nền kinh tế tỉnh ta phát triển vẫn còn chậm và chủ yếu dựa vào sản xuất nông, lâm nghiệp.

Giống lúa lai 404 cho năng suất cao đang được gieo trồng đại trà trên địa bàn huyện Vị Xuyên.

Từ thực tế đó, trong những năm qua,tỉnh ta đã có nhiều cơ chế, chính sách và giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, ổn định đời sống cho nhân dân. Trong đó, trên lĩnh vực khoa học và công nghệ (KHCN) đã có nhiều chương trình, đề tài, dự án được triển khai và mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển KT-XH tại địa phương, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết T.Ư 2 (khóa VIII).

Trước thực trạng trên, ngay từ giai đoạn 2000-2005, cơ quan quản lý chuyên môn về KHCN, đã chủ động hướng dẫn các huyện, thị hình thành được các Hội đồng khoa học (HĐKH) các huyện, thị. Với mục đích vừa thực hiện chức năng tham mưu cho UBND huyện, HĐKH tỉnh thẩm định, đánh giá các nhiệm vụ KHCN trên địa bàn, vừa là cầu nối để triển khai các nhiệm vụ KHCN trong điều kiện không có phòng chức năng quản lý KHCN ở các địa phương. Đặc biệt từ năm 2005-2007, tỉnh đã bố trí thí điểm một phần kinh phí sự nghiệp khoa học hỗ trợ cho các huyện, thị thúc đẩy hoạt động quản lý nhà nước về KHCN và triển khai được 33 dự án ứng dụng các kết quả KHCN đã thành công vào thực tiễn sản xuất và đời sống. Kết quả nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp đã được ứng dụng thành công và mang lại hiệu quả như: Đậu tương, lạc giống mới, các giống ngô lai, lúa lai có năng suất cao, lúa đặc sản Khẩu mang, nếp Nàng hương... và được đánh giá là đã đạt được những kết quả nhất định.

Để tiếp tục phát huy tính hiệu quả từ việc phân cấp quản lý, với mục đích phát huy tính năng động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc quản lý và tổ chức triển khai các nhiệm vụ KHCN, đồng thời đẩy nhanh các tiến bộ KHCN đã thành công vào thực tiễn sản xuất và đời sống tại địa phương; trong 2 năm 2008-2009, đã tổ chức 7 lớp tập huấn cho 11/11 huyện, thị xã về nghiệp vụ quản lý và triển khai các hoạt động KHCN cho các thành viên Hội đồng khoa học, cán bộ quản lý và đội ngũ cán bộ KHKT từ xây dựng kế hoạch hoạt động, công tác thẩm định, nghiệm thu, kiểm tra, giám sát. Đồng thời tăng cường công tác đôn đốc kiểm tra về tình hình thực hiện nhiệm vụ phân cấp của 11/11 huyện, thị. Qua đó đã kịp thời nắm bắt, giúp các huyện, thị tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong việc tổ chức thực hiện phân cấp như: Công tác kiện toàn tổ chức hoạt động, bố trí cán bộ theo dõi, quản lý Nhà nước về KHCN, xây dựng kế hoạch hoạt động, thủ tục, trình tự thẩm định, nghiệm thu, thanh quyết toán kinh phí... Một số huyện, thị đã làm tốt chức năng kiểm tra, giám sát tổ chức thực hiện các dự án phân cấp quản lý và các đề tài, dự án cấp tỉnh triển khai trên địa bàn; chủ động phối hợp trong công tác chọn điểm, xây dựng mô hình, giám sát thực hiện theo mục tiêu được phê duyệt, giúp HĐKH tỉnh nghiệm thu, đánh giá thực tế những mô hình của các đề tài, dự án của tỉnh, của T.Ư theo giai đoạn cũng như tổng kết ở các huyện, điển hình là các huyện: Hoàng Su Phì, Đồng Văn, Yên Minh, Bắc Quang, Vị Xuyên...

Theo đánh giá của Sở KHCN (cơ quan quản lý chuyên môn), việc phân cấp quản lý Nhà nước về hoạt động KHCN cho các huyện, thị là một chủ chương đúng đắn của Tỉnh ủy, UBND tỉnh. Thông qua việc phân cấp, đã tạo cho các huyện, thị tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong công tác quản lý và triển khai các hoạt động KHCN, chủ động đưa các tiến bộ KHCN đã thành công, phù hợp vào thực tiễn sản xuất tại các địa phương. Sau 2 năm thực hiện phân cấp cho thấy, tổ chức bộ máy về quản lý KHCN tuyến huyện, thị cơ bản được hình thành; tiềm lực KHCN được củng cố; công tác quản lý Nhà nước về KHCN đã từng bước được tăng cường và phát huy hiệu quả nhất định; các huyện, thị đã tiếp nhận và chủ động thực hiện quy trình quản lý KHCN từ khâu xét chọn nhiệm vụ KHCN, thẩm định, phê duyệt triển khai, giám sát tổ chức thực hiện và đánh giá kết quả. Một số huyện đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan chuyên ngành trong việc thanh, kiểm tra thực hiện pháp luật về KHCN trên các lĩnh vực: KHCN, đo lường, chất lượng sản phẩm hàng hóa, an toàn bức xạ hạt nhân... Một số dự án phân cấp bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, tạo cơ sở cho nhân dân tiếp thu và mở rộng vào sản xuất và đời sống, góp phần xóa đói giảm nghèo, tăng thu nhập cho người dân. Trong 2 năm (2008-2009), các huyện, thịđã tổ chức tuyển chọn, thẩm định, phê duyệt triển khai 34 dự án với tổng kinh phí hơn 3 tỷ 300 triệu đồng, tập trung chủ yếu ứng dụng các tiến bộ đã thành công vào thực tiễn sản xuất và đời sống trong lĩnh vực nông nghiệp và PTNT như: Mô hình đưa các giống cây lương thực, cây ăn quả có năng suất, chất lượng, giá trị kinh tế; mô hình chăn nuôi; mô hình thâm canh tăng năng suất; mô hình giải quyết chất đốt, bảo vệ môi trường...

Nhìn chung các dự án được tuyển chọn đưa vào triển khai đều là những nhiệm vụ có ý nghĩa trong thực tiễn. Nhiều dự án đã đem lại hiệu quả rõ rệt như: Dự án xây dựng mô hình sản xuất than tổ o­ng không mùi,thay thế chất đốt truyền thống ở huyện Mèo vạc, một mặt đã góp phần bảo vệ mội trường sinh thái, bảo vệ sức khỏe người dân, mặt khác địa phương đã chủ động sản xuất và cung ứng cho thị trường ổn định với giá thành rẻ hơn so với vận chuyển từ nơi khác; Dự án thử nghiệm trồng rau mầm tại thị xã Hà Giang triển khai thành công, đã mở ra một hướng đi mới trong sản xuất rau thương phẩm chất lượng, giá trị kinh tế cao cung cấp cho thị trường; Dự án sử dụng phân viên nén trong thâm canh cây lúa triển khai thành công tại các huyện: Vị Xuyên, thị xã Hà Giang, đã góp phần đưa năng suất trong mô hình tăng trên 20% so với trước khi thực hiện dự án... Ngoài ra, một số dự án khác như: Mở rộng 62 ha lúa Vân Quang 14 tại Quang Bình; chăn nuôi lợn hướng nạc tại Đồng Văn;mở rộng sản xuất lúa nếp Nàng Hương Xín Mần... cũng đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao giá trị kinh tế, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo tại các địa phương.