Khám phá Nam Cực nguyên thủy

Lớp băng dày 3km đã chôn giấu vẻ đẹp nguyên thủy của cảnh quan Nam Cực với những đỉnh núi và thung lũng kì vĩ trong suốt 14 triệu năm qua. 

Núi Gambertsev vẫn được lưu giữ bên dưới dải băng.- (Ảnh: Newscientist.com)

Fausto Ferraccioli, một nhà nghiên cứu Nam Cực người Anh cho biết, Nam Cực là vùng tích trữ băng lớn nhất Trái đất, tuy nhiên những hiểu biết về nơi này lại rất hạn chế. Và định hướng đầu tiên đối với các nhà khoa học chính là vùng núi Gamburtsev.

Họ tin rằng nơi này đủ lạnh để có thể hình thành dòng sông băng đầu tiên. Không chỉ vậy, vị trí tại trung tâm của dải băng phía Đông Nam Cực cũng như độ cao của núi Gamburtsev đã biến nơi này thành một điểm lí tưởng để lưu giữ thông tin về sự xuất hiện băng đá đầu tiên.

Nhờ vào hệ thống dò tìm và định vị radar, các nhà nghiên cứu đã vẽ lại bản đồ vùng núi Gamburtsev.

Các nhà khoa học cũng cho rằng, nghiên cứu của họ còn cung cấp những thông tin quan trọng về sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sự tan chảy của những dải băng.

Cảnh quang Nam Cực cổ đại, bí ẩn phủ băng

Đến từ Viện Nghiên cứu địa cực Trung Quốc, TS Sun Bo dẫn đầu cuộc nghiên cứu về dải băng ở Đông Nam Cực. Ông và đồng sự đã du hành bằng xe kéo suốt chặng đường 1.235km từ trạm nghiên cứu đặt tại bờ Đông của Nam Cực để đến đỉnh cao nhất Dome A, gần trung tâm rặng Gamburtsev.  

Đội nghiên cứu đang trên đường đến Dome A.- (Ảnh: Newscientist.com)

Sau khi đến nơi, đội của TS Sun dán thiết bị radar vào xe kéo và cho cỗ xe chạy khắp khu vực băng hà có diện tích 900km² để thực hiện đo vẽ một cách tỉ mỉ. Thiết bị đã khám phá một cảnh quan mà cách đây 14 triệu năm không khác gì những ngọn núi ở châu Âu.

TS Martin Siegert, Trưởng khoa Khoa học địa lý của Đại học Edinburg, vô cùng phấn khởi với khám phá mới này. Ông cho biết đội nghiên cứu đã rất may mắn được chứng kiến một bức tranh rõ ràng về quang cảnh bên dưới lớp băng.

Họ đã khám phá toàn bộ hệ thung lũng với những ngọn núi tại bờ rìa và thung lũng nằm giữa vùng nghiên cứu. Điều này thật sự hoàn hảo vì đã cho phép những nhà nghiên cứu vạch ra tỉ mỉ cấu tạo của thung lũng trước khi bị lấp đầy băng đá cũng như dòng chảy của nước trước khi đóng băng hoàn toàn ở đó. 

Quang cảnh ngoạn mục của rặng Gamburtsev với những đỉnh nhọn và thung lũng treo xung quang một hẻm núi bị băng cắt sâu - (Ảnh: Newscientist.com)

Sóng radar thật sự thể hiện sức mạnh của mình trong những cuộc thăm dò như thế này. Khi sóng radar truyền đến mặt phân giới giữa băng và đá, sự khác nhau về đặc tính của hai bề mặt sẽ khiến sóng radar phản hồi lại. Các nhà nghiên cứu đã đo lường thời gian truyền sóng hai chiều, sau đó dựa vào vận tốc truyền của sóng để có thể xác định được độ dày của lớp băng phủ. 

Rặng Gambertves có vĩnh viễn đóng băng cùng thời gian?

Bằng cách xem xét những kiểu khí hậu cổ, những nhà khoa học trước đây đã ước lượng rằng dải băng Đông Nam Cực hình thành cách đây khoảng 14 triệu năm, chôn vùi và lưu giữ quang cảnh núi Gamburtsev bên dưới lớp băng dày 3km.

TS Siegert cho biết, cần nhiệt độ trung bình hằng năm duy trì ở khoảng -3⁰C để sông băng hình thành. Nhiệt độ trung bình hằng năm ở Nam Cực cho đến nay là  -60⁰C vì vậy có thể chắc chắn rặng Gambertves là di tích của Nam Cực trước khi các dải băng hình thành. 

Trái đất đang nóng dần lên - (Ảnh: NASA).

Trong khi khí hậu Trái đất đã thay đổi hơn 14 triệu năm thì ở trung tâm của Nam Cực, không có gì thay đổi.

Kết quả nghiên cứu đưa ra những hiểu biết về sự ổn định của lớp băng – một vấn đề tầm cỡ. Nếu toàn bộ dải băng này gãy đổ và tan chảy, mực nước biển sẽ dâng cao 60m và nhấn chìm tất cả vùng duyên hải. 

Quang cảnh kì vĩ của rặng Gamburtsev (mô phỏng) trước khi bị băng hà bao phủ. - (Ảnh: Newscientist)

Những núi băng đang đối mặt với sự thay đổi khí hậu toàn cầu và điều kiện cần thiết để có thể duy trì hình thái của mình. TS Siegert đồng thời cảnh báo, nếu lượng khí CO₂ trong khí quyển tiếp tục tăng lên thì trong khoảng 1000 năm, cảnh quan Nam Cực trở lại y hệt trước khi có sự tồn tại của những dải băng khổng lồ.